دیسک کمر

 

مهره‌ها توسط دیسک‌های بین مهره از یکدیگر جدا می‌شوند و این دیسک‌های بین مهره‌ای مثل یک ضربه‌گیر کرده و موجب ایجاد انعطاف در قسمت ستون فقرات می‌شوند. این دیسک‌ها شامل ژل‌های نرمی به نام نوکلئوس پولپوزوس که احاطه شده با حلقه‌ای سخت از غضروف فیبروزی می‌باشند. زمانی که نوکلئوس پولپوزیس که نرم است دچار برآمدگی شود و به کانال نخاع نفوذ کند، دیسک کمر ایجاد می‌شود. این برآمدگی به عنوان فتق دیسک یا دیسک پاره شده شناخته می‌شود و می‌تواند ریشه عصب را فشرده کرده و موجب آسیب به آن شود.

دیسک کمر عموما میان مهره‌های 4 و 5 مهره کمری یا میان مهره 5 و استخوان خاجی رخ می‌دهد. فتق دیسک گردن نیز میان مهره‌های 5 و 6 گردن یا میان مهره‌های 6 و 7 گردن به وجود خواهد آمد. 

دیسک کمر بر اثر تغییرات طبیعی، مانند بالا رفتن سن فرد ایجاد می‌شود. ستون فقرات از بخش‌های حرکتی تشکیل شده که هر بخش حرکت شامل دو جسم مهره‌ای شکل، دیسک بین مهره‌ای و دو مفصل وجهی می‌باشد. دیسک بین مهره‌ای به عنوان بالشت یا “کمک فنر” ستون فقرات عمل می‌کند.

دیسک بین مهره‌ای بیشتر از آب تشکیل شده است که اجازه می‌دهد تا خاصیت بالشت مانند خود را حفظ کند. با افزایش سن، دیسک بین مهره‌ای مقداری از آب خود را از دست می‌دهد و در نتیجه این اتفاق، لایه‌های خارجی دیسک به احتمال زیاد ترک خورده یا دچار پارگی می‌شوند.

وقتی لایه خارجی دیسک دچار ترک می‌شود، دیسک آب طبیعی خود را از دست می‌دهد. این مسئله خاصیت بالشت مانند دیسک را برای فشار وارد شده به ستون فقرات کاهش می‌دهد و در نهایت، منجر به فروپاشی دیسک و تغییرات در هر دو جسم مهره‌ای و مفاصل وجهی ستون فقرات می‌شود. 

مرحله آخر در بیماری دیسک کمر زمانی رخ می‌دهد که تغییرات باعث از بین رفتن رباط‌ها و سایر بافت‌های نرم ستون فقرات شود که وقتی اتفاق می‌افتد که ثبات ساختاری طبیعی بخش نخاعی به هم بریزد.

 

 

عوامل ایجاد دیسک کمر

با افزایش سن دیسک‌های بین مهره‌ای رو به زوال می رود و در نهایت باعث تنگی فضای بین مهره‌ای می‌شود که خود موجب ایجاد فتق دیسک خواهد شد. دیگر عوامل شامل:

• آسیب دیدگی کمر یا گردن
• کشیدگی
• رانندگی طولانی مدت و مداوم
• فعالیت‌های تکراری که موجب فشار بر ستون فقرات می‌شود
• جنسیت: مردان بیشتر در معرض دیسک کمر قرار دارند. 
• بلند کردن نادرست اشیا 
• چاقی و اضافه وزن
• استعمال دخانیات

 

علائم دیسک کمر

•  درد در قسمت پایین کمر: این از اولین علائمی است که فرد مبتلا به دیسک کمر می‌تواند داشته باشد که ممکن است چند روز به طول بکشد و درد بیشتر شود.
• بی حسی و ضعف در پاها
• درد بصورت انتشار یافته تا زیر زانوها که عموما به سمت مچ و روی پا می‌رود.
• دردی که از باسن شروع شده و به سمت ساق و روی پا می‌تواند گسترش یابد. (سیاتیک)
• بی حسی و گزگز در قسمت ساق و روی پا
• احساس ضعف در ساق یا روی پا
• بی‌اختیاری دفع ادرار و مدفوع: البته که این علامت از علائم نادر دیسک کمر می‌باشد که نیاز به مراجعه سریع به پزشک دارد.

 

انواع دیسک کمر 

دیسک کمر خفیف

عموما دیسک کمر سالم است و تنها یک ترک جزئی در لایه بیرونی آن وجود دارد.

دیسک کمر شدید

در صورتی که هسته نرم در لایه بیرونی سخت که از‌ مواد داخل دیسک محافظت می‌کند شکسته شود بیرون زدگی دیسک کمر رخ می‌دهد. در موارد شدیدتر مرحله جداسازی دیسک شروع می‌گردد که از طریق پارگی دیواره بیرونی دیسک نشت پیدا کرده و از دیسک جدا می‌شود. 
اگر درد ناشی از بیماری دیسک کمر شدید باشد فرد نیاز به عمل جراحی دارد.  

راه تشخیص دیسک کمر 

ابتدا پزشک فرد را بررسی خواهد کرد و بعد از معاینه فیزیکی می‌تواند دیسک کمر را تشخیص دهد. برای تشخیص دیسک کمر علاوه بر معاینه فیزیکی و بررسی سابقه پزشکی، موارد زیر با توجه به گفته پزشک نیاز می‌شود:

• اشعه ایکس 
• ام آر آی (MRI)
• میلوگرام
• سی تی اسکن
• الکترومیوگرافی یا عضله‌نگاری برقی (EMG)

 

پیشگیری از دیسک کمر

• محافظت از کمر هنگام بلند کردن اجسام 
• حفظ وضعیت درست بدن
• ورزش منظم
• وزن مناسب

 

بیشتر بخوانید: دوره‌ امدادونجات در دریا و جهت‌یابی زیر آب