هفت مورد از عجیب‌ترین موجودات زیرآب

در این مطلب از بلاگ جزیره سفید آرامش به هفت مورد از عجیب‌ترین موجودات زیرآب می‌پردازیم. در ضمن برای شرکت در کلاس های آموزش غواصی می توانید روی لینک کلیک کنید.

خلیج‌فارس از تنوع زیستی بالایی برخوردار است و دارای عجایب و آبزیان شگفت‌انگیزی درون خود می‌باشد و پناهگاه موجودات دریایی به‌ویژه آبزیان کوچک و مکانی آرام برای گونه‌های مختلف است که از هزاران سال پیش تا امروز به زندگی خود ادامه داده‌اند. خلیج فارس از نظر تنوع زیستی جزو مناطق کم‌نظیر معرفی می‌شود به گونه‌ای که حدود 907 گونه در قالب 157 خانواده در آن وجود دارد.

خلیج‌فارس با وسعت بیش از 237 هزار کیلومتر مربع بزرگترین آکواریوم ماهیان تزئینی دنیاست. در واقع دارای صدها گونه ماهی تزیینی است که برخی از نمونه‌های آن در جهان نادر است. در ادامه تعدادی از این ماهی‌های جذاب را معرفی می‌کنیم که آن‌ها را در دوره‌های عکاسی زیر آب نیز می‌توان مشاهده کرد.

طوطی ماهی

شاید بسیاری از شما هنگامی که برای اولین بار واژه طوطی ماهی را می‌شنوید، تصوری از اینکه این جاندار طوطی است یا ماهی، نداشته باشید. در واقع طوطی ماهی یا ماهی پروت، یکی از عجایب اقیانوس است. طوطی ماهی از جمله ماهی‌های ساکن آب‌شور محسوب می‌شود. علت نامگذاری طوطی ماهی، این است که دهان این ماهی‌ها شبیه به نوک طوطی می‌باشد. این ماهی‌ عجیب و رنگارنگ، حدودا بین 7 تا 10 سال عمر می‌کند و طولی بین 30 تا 120 سانتی‌متر دارد. از مهم‌ترین ابزارهای طوطی ماهی برای زنده ماندن، دندان‌های آن است. پرت ماهی، دندان‌های ساینده و تیز دارد که با کمک آن می‌تواند مرجان‌ها را بخراشد و جلبک‌های روی آن‌ها را بخورد.

تنوع و شمار زیستگاه‌های مرجانی و صخره‌ای که بخش وسیعی از سواحل خلیج‌فارس و دریای عمان را در برگرفته، بستر مناسبی برای زیست ماهیان تزئینی در آب‌های کشورمان فراهم کرده است. از بین رفتن صخره‌های مرجانی، مهمترین زیستگاه‌ها و منابع تغذیه ماهیان زینتی، بر اثر گرمای هوا، آلودگی‌ها، هجوم پلانکتون‌ها و تغییرات دما از عوامل تهدید ماهیان تزئینی در خلیج‌فارس بشمار می‌رود.

 

لاک‌پشت پوزه عقابی خلیج فارس

پنج نوع از هشت نوع لاک‌پشت‌هایی که در جهان وجود دارد، در آب‌های خلیج‌فارس و دریای عمان زندگی می‌کنند. لاک‌پشت پوزه عقابی (Eretmochelys Imbricata) یکی از این گونه‌ها است که به شدت در خطر انقراض قرار دارد. لاک‌پشت‌ پوزه عقابی به علت داشتن پوزه تیز و منحنی و بخش برجسته جلویی پوزه‌اش، به ‌سادگی از دیگر لاک‌‌پشت‌های دریایی تشخیص داده می‌شود.

علت شهرت لاک‌پشت به پوزه عقابی به این دلیل است که پوزه‌ی او برای بیرون کشیدن غذای اصلی خود یعنی اسفنج دریایی از میان مرجان‌ها به این شکل در آمده است. این لاک‌پشت تنها گونه‌ی موجود از سرده‌ی ارتموکلیس است و با این که بخش‌هایی از جهان مانند اقیانس‌ اطلس، هند، آرام و خلیج‌فارس زیستگاه اوست، در حال حاضر در خطر انقراض می‌باشد. هرچند ظاهر لاک‌پشت پوزه‌عقابی مشابه دیگر لاک‌پشت‌های دریایی است، اما این لاک‌‌پشت زیبا بدنی صاف و پهن دارد و لاک رنگارنگ او که برای محافظت از او خلق شده بسیار زیبا می‌باشد. لاکی که به آن سپرکاراس گفته می‌شود و شاید یکی از دلایل صید بی‌رحمانه‌ی این موجودات بی‌نظیر نیز همین لاک زیبا باشد. پوسته یا پشت‌ لاک این لاک‌‌پشت زمینه‌ای کهربایی رنگ دارد که با طرح و ترکیب نامنظم لکه‌ها و رگه‌های تیره و روشن آراسته شده است. طول متوسط لاک آن‌ها بین 70 تا 80 سانتی‌متر و پهنای آن 60 تا 70 سانتی‌متر است؛ جثه‌ی آن‌ها بزرگ است و وزنشان به طور میانگین در حدود 80 کیلوگرم است. با اینکه لاک‌پشت‌ها همه‌ چیز‌ خوار هستند اما غذای اصلی آن‌ها اسفنج دریایی است.

این لاک‌پشت‌ها در چرخه‌ی حیات خود پس از به دنیا آمدن از تخم به سمت آب روانه می‌شوند و تا دوران جوانی و بلوغ از آب خارج نمی‌شوند. اما پس از دوران بلوغ می‌توانند در سواحل و خشکی هم زندگی کنند. آن‌ها صخره‌های مرجانی و غارها را برای زندگی ترجیح می‌دهند، هر چند تالاب‌ها و مرداب‌ها و جنگل‌هایی مانند جنگل حرا نیز برای آن ها زیستگاه مطلوبی محسوب می‌شود. این موجودات بیشتر عمرشان را در انزوا و به صورت انفرادی زندگی می‌کنند و تنها در فصول تولید مثل به نزد جفت خود می‌روند. لاک‌پشت‌ها معمولا شب‌ها به ساحل می‌آیند.

محل زندگی لاک پشت پوزه عقابی در ایران

سواحل کیش و پارک رنجرز

سواحل جزیره‌ی قشم

جزیره‌ی شیدوار

اسب دریایی

«اسب دریایی» یا «اسب ماهی»، گونه‌ای ماهی از تیره «سوزن ماهیان» (Syngnathidae) است که در آب‌های حاره‌ای و معتدل سرتاسر جهان یافت می‌شود. طول بدن اسب‌های دریایی از ۱۶ میلی‌متر تا ۳۵ سانتی‌متر متغیر است. مشخصه‌ی ویژه این نوع ماهی‌ها این است که از جمله معدود ماهیانی هستند که نگهداری و رشد جنین در بدن جنس مذکر است. دومین ویژگی کاملا عجیب در اسب دریایی قابلیت شنا به صورت عمودی در آب است و برای جلوگیری از حرکت ناخواسته تحت تاثیر جریان آب با دمِ قلاب مانند خود به سنگ‌ها می‌چسبد. بیشتر اوقات اسب‌های دریایی بدون حرکت باقی می‌مانند این حالت را به صورت گیر دادن دم خود در لا به لای مرجان‌ها و جلبک‌های دریایی انجام می‌دهند و با همین حرکت در مقابل دشمنان استتار می‌کنند.

اسب دریایی عموما در زیستگاه‌هایی که کم عمق هستند زندگی می‌کنند و در زمستان به سمت آب‌های عمیق‌تر می‌روند. در هر اقیانوسی حداقل یک گونه اسب دریایی وجود دارد. زیستگاه آن‌ها صخره‌های مرجانی و بسترهای شنی علفی است. همچنین اسب‌های دریایی را می‌توان در میان جلبک‌های شناور نیز پیدا کرد.

یکی از جالب‌ترین پدیده‌ها رقص عاشقانه اسب دریایی در هنگام جفت‌گیری می‌باشد. رقص استادانه بین نر و ماده که نیازمند حرکت به سمت بالا در یک مسیر منحنی شکل با شیب کم است و درست مثل این است که شما به تماشای یک رقص عروسی در وسط شقایق‌ها و مرجان‌ها نشسته‌اید.

دلقک ماهی

دلقک ماهی یکی از ماهیان مناطق مرجانی خلیج‌فارس است که به طور هم‌زیستی با شقایق دریایی زندگی می‌کند. این ماهی یکی از گونه‌های ماهی از خانواده «شقایق‌ماهیان» (Pomacentridae) است. تا کنون در آب‌های دریایی و شور در حدود بیست و هشت گونه از دلقک‌ماهی‌ها شناسایی شده ‌است. نام انگلیسی دلقک ماهی Clownfish  (کلون فیش) است.

علت نامگذاری دلقک‌ماهی به خاطر رنگ بدن و طرح‌هایی که بر روی بدن آن است می‌باشد و از طرفی به خاطر همزیستی با شقایق دریایی به شقایق ماهی نیز معروف شده است. همزیستی این دو موجود به این صورت است که شقایق دریایی توسط بازوهای خود به حرکت دلقک ماهی کمک می‌کند و آن را از دیگر ماهیان محافظت می‌کند. شقایق دریایی دارای تنتاکول یا بازوهای سمی است که دلقک ماهی به آن‌ها مقاوم است. این بازوهای سمی خطری برای این ماهی ندارند. جالب است بدانید که دلقک ماهی در پوست خود مخاطی ترشح می‌کند که نماسیت‌های سمی شقایق دریایی را غیر فعال می‌کند. البته مکانیسم اثر آن هنوز ناشناخته است. در واقع شقایق دریایی به عنوان یک پناهگاه برای دلقک ماهی عمل می‌کند. دلقک‌ماهی هم با رنگ و لعاب خود، ماهیان دیگر را فریب داده و به دام شقایق دریایی می‌اندازد. دلقک ماهی خلیج‌فارس یک ماهی پروتاندروس است یعنی ابتدا نر می‌باشد و پس از رسیدن به بلوغ به ماده تغییر جنسیت می‌دهد.

سفره ماهی مانتا

سفره ماهی مانتا یکی از بزرگترین ماهی‌های جهان است. طول مانتا حدود 2.5 تا 4 متر است. همچنین پهنای بال گسترده‌ای دارد که می‌تواند گسترده شود و طول آن به 5 تا 7 متر برسد. این بال اجازه می‌دهد تا آن‌ها از طریق آب مانند عقاب پرواز کند.

مانتاها مانند دیگر ماهی‌های بزرگ، از پلانکتون و ماهی کوچک و همچنین کرم‌های جداگانه تغذیه می‌کنند. آنها معمولا در قسمت‌های گرمسیری و نیمه گرمسیری اقیانوس‌ها یافت می‌شوند. نسبت به طول مانتا وزن آنها سبک است. وزن آن معمولاً حدود 1300 کیلوگرم است و مثل هر ماهی بزرگ در این لیست، بی خطر هستند و دوست دارند که در مورد غواصان کنجکاوی کنند. حتی ممکن است آنها را خارج از آب در حال پرواز ببینید! این کار آن‌ها برای از بین بردن انگل‌ها و پاکسازی بدنشان است.

زیستگاه این ماهیان در مناطق گرم و نیمه‌گرم بوده و خصوصاً در مناطق ماسه‌ای و کم عمق دریا به وفور یافت می‌شوند. در تمامی سواحل جنوب به ویژه سواحل استان هرمزگان که ماسه‌ای است، فراوانی قابل توجه‌ای دارند. گونه‌هایی نیز وجود دارد که در آب‌های شیرین و رودخانه‌هایی که وارد دریا شده زندگی می‌کنند و البته این گونه‌ها بزرگ نیستند.

کوسه نهنگ

کوسه ‌نهنگ‌ها در واقع به عنوان یکی از بزرگ‌‌ترین گونه‌‌های کوسه در آب‌‌های خلیج‌فارس شناخته می‌شود. این نوع کوسه به علت جثه‌ی بزرگش به وال کوسه شهرت یافته‌است و یکی از ده‌ها نوع کوسه‌ای است که به انسان‌ها حمله نمی‌کند. این گونه در معرض خطر انقراض معمولاً نسبت به محیط اطراف خود و حتی صدای موتور لنج‌ها بی‌تفاوت است و به همین دلیل محلی‌ها به این ماهی کولی‌کر می‌گویند. درک از وضعیت رفتاری کوسه‌ها در خلیج‌فارس به‌شدت محدود است و هنوز کمبودهای زیادی وجود دارد. تا امروز نزدیک به ۳۰ گونه مختلف از کوسه‌ها در آب‌های خلیج‌فارس شناسایی شده که وضعیت ظاهری آن‌ها نیز اغلب با یکدیگر بسیار متفاوت است. در خلیج‌فارس از کوسه ۷۰ الی ۸۰ سانتی تا کوسه‌های بالغ بر ۴ متر زیست می‌کنند که کولی‌کر در میان آن‌ها یکی از شاخص‌ترین‌هاست. بزرگترین مورد ثبت شده از این حیوان طولی معادل ۱۲٫۶۵ متر داشته و ۲۱٫۵ تن وزن دارد. زیستگاه اصلی آن‌ها آب‌های نواحی حاره و زیرحاره است.

این کوسه غذای خود را از طریق فیلتر کردن آب بدست می‌آورد و معمولا از پلانکتون‌های جانوری تغذیه می‌کند. دلیل اینکه به آن‌ها وال کوسه گفته می‌شود، این است که رژیم غذایی آن‌ها مانند وال‌هاست و از پلانکتون‌ها تغذیه می‌کنند. زیستگاه اصلی آن‌ها آب‌های نواحی حاره و زیرحاره است، بنابراین آب‌های کشورهای مختلف می‌تواند میزبان آ‌ن‌ها باشد. کوسه‌ نهنگ‌ها را می‌توان به راحتی از طرح متفاوت روی بدن‌شان تشخیص داد که البته این الگوی خال‌دار با یکدیگر فرق دارد.

دکتر روبرت هویتر (Robert Hueter) جانورشناس و محقق ارشد از مرکز تحقیقاتی کوسه‌ها در ایالت فلوریدا بر این باور است که حفظ فاصله مناسب با کوسه‌ نهنگ‌ها از دو جنبه اهمیت دارد؛ نخست به دلیل امنیت خود انسان‌ها و دوم به دلیل اینکه لمس کردن پوست آن‌ها می‌تواند به موکوس یا همان ماده لزج محافظ روی پوست کوسه‌ها آسیب بزند و در عین حال در رفتار تغذیه‌ای آن‌ها اختلال ایجاد کند.

مرکب ماهی

ماهی مرکب مانند هشت پایان از رده سر پایان می‌باشد که یکی از عجیب‌ترین و منزوی‌ترین جانوران دریایی به حساب می‌آیند. ویژگی ظاهری این ماهی به این گونه است که سر آن‌ها به صورت دو شاخه و قرینه یکدیگر می‌باشد. جالب است بدانید که بازوهای ماهی مرکب در اطراف سر آن‌ها قرار دارد که این بازوها برای خزیدن و بدست آوردن غذا و حفظ تعادل این موجود زنده در آب دریا می‌باشد. ماهی مرکب روزها از ترس شکار شدن در کف دریا به سر می‌برند و در زمان تاریکی هوا به سطح آب آمده و تغذیه می‌کنند به این صورت که با بازوهای خود، که به 10 بازو می‌رسد ماهی‌ها را شکار کرده و به دهان خود می‌برند.

علت نامگذاری مرکب ماهی به این اسم، این است که این ماهی در هنگام خطر ماده‌ای مرکب مانند و سیاه در آب پخش می‌کند. لازم به ذکر است که این ماهی در آب استتار کرده و با وجود میلیون‌ها سلول در روی پوست خود می‌تواند به راحتی با محیط تطبیق پیدا کند.

ماهی مرکب بومی خلیج‌فارس می‌باشد. این ماهی در فصل زمستان تخم‌ریزی می‌کند و جنس ماده‌ی آن چند روز بعد از تخم‌ریزی می‌میرد. ماهی مرکب هر ساله توسط صیادان جنوب به وسیله گرگور یا قفس ماهی‌گیری صید می‌شود. این ماهی یکی از پر طرفدار‌ترین غذاهای دریایی در آسیای شرقی می‌باشد که این روزها به دلیل صید بی‌رویه و زمان صید نامشخص، باعث شده که این ماهی‌ها قبل از تخم‌ریزی صید شوند و در معرض انقراض قرار گیرند.

ناشناخته بودن این موجودات زیبا و خارق‌العاده و همچنین علاقه‌ی انسان‌ها به کشف دنیای زیر آب باعث شده‌ است که بسیاری از غواصان به تصویربرداری زیر آب علاقه‌مند شوند و این حرفه به یکی از جذاب‌ترین تخصص‌های غواصی تبدیل شود. در دوره‌های عکاسی زیر آب، شما می‌توانید با یادگیری علم شناخت انواع دوربین‌ها، اصول عکاسی زیر آب و دیگر مهارت‌های لازم این حرفه، از دنیای بکر و زیبای زیر آب عکس گرفته و لحظات به یاد ماندنی را ثبت کنید. علاوه بر آن شما می‌توانید این رشته را به صورت تخصصی‌تر و حرفه‌ای دنبال کنید.

بیشتر بخوانید: جذابترین ورزش‌های آبی

انتشار مطالب فوق تنها با ذکر مرجع به همراه لینک وب‌سایت جزیره سفید آرامش مجاز می‌باشد.
لطفا به حقوق هم احترام بگذاریم.